Lisdodde tondel in een katoenen zak.

Tondel gemaakt van lisdodde - Ideaal om vuur te maken.

Tot ver in de moderne tijd werd vuur uitsluitend gemaakt met vuurstaal, vuursteen en tondel - en daarvoor had je droge, licht ontvlambare tondel nodig, zoals Buller-bezems.

De lisdodde tondel is verpakt in een katoenen zakje van 5 gram. Om het te gebruiken, kun je het beste met een mes een kleine opening in de zak maken en de benodigde tondel eruit halen.

Vuurstaal en steen worden tegen elkaar geslagen totdat er een vonk op de tondel valt. Het moet dan worden opgepakt om erop te blazen. Als het harder smeult, leg je de tondel gewoon tussen een paar stukjes tondelhout en/of ander licht brandbaar materiaal en blijf je zachtjes maar gestaag blazen tot er uiteindelijk een klein vlammetje ontstaat.

De tondel bestaat uit de zaden van de gewone lisdodde, plaatselijk ook wel stierbezem genoemd, die door het zeer grote oppervlak van de zaden zeer brandbaar is. Om dit effect te vergroten, moet de lisdodde vooraf worden genitreerd, dan krijg je een perfecte schaal.

Om genitreerde stierenbezem te maken, moet de lisdodde na het oogsten zorgvuldig worden gewassen in heet zeepwater om hem te ontvetten. Knijp de tondel dan goed uit tot hij niet meer druipt, pluk hem voorzichtig uit elkaar en doe hem in een afsluitbare emmer.

Nu wordt de lisdodde overgoten met een 20% nitrietoplossing, met 200 mg kaliumnitraat per 1 liter kokend water. Sluit het deksel en laat de tondel een dag of twee staan. Verwijderen met rubberen handschoenen, uitwringen, uit elkaar halen en 3 tot 5 dagen aan de lucht laten drogen, afhankelijk van het weer.

In de Middeleeuwen werd gewoon berkenas of urine gebruikt in plaats van kaliumnitraat, maar ook ammoniak of ammoniakoplossing deed het goed.